Giải bài 6: Đột biến số lượng nhiễm sắc thể

A. Lý thuyết

I. Đột biến lệch bội

1. Khái niệm và phân loại

• Là đột biến làm thay đổi số lượng NST ở 1 hoặc 1 số cặp NST tương đồng.
• Một số dạng thường gặp: thể không (2n – 2), thể một (2n – 1), thể một kép (2n -1 – 1), thể ba (2n + 1), thể bốn (2n + 2), thể bốn kép (2n + 2 + 2),…

2. Cơ chế phát sinh

• Do rối loạn phân bào làm 1 hoặc 1 số cặp NST tương đồng không phân li trong giảm phân tạo giao tự đột biến.
• Giao tử đột biến được thụ tinh tạo cơ thể đột biến.
• Đột biến xảy ra trong nguyên phân ở tế bào sinh dưỡng tạo thể khảm.

3. Hậu quả

• Làm mất cân bằng hệ gen, giảm sức sống, giảm khả năng sinh sản tùy loài.

4. Ý nghĩa

• Cung cấp nguyên liệu trong quá trình tiến hóa
• Ứng dụng: xác định vị trí của gen trên NST

II. Đột biến đa bội

1. Khái niệm và cơ chế phát sinh thể tự đa bội

• Là dạng đột biến là tăng một số nguyên lần bộ NST đơn bội của loài (>2n).
• Có 2 loại tự đa bội:
• thể đa bội lẻ: 3n, 5n, 7n,…
• thể đa bội chẵn: 4n, 6n, 8n, …
• Cơ chế phát sinh: do dối loạn trong nguyên phân hoặc giảm phân làm cho tất cả các NST không phân li.

2. Khái niệm và cơ chế phát sinh thể dị đa bội

• Là hiện tượng làm tăng số lượng đơn bội của hai loài khác nhau trong một tế bào.
• Cơ chế phát sinh: đem lại hai dòng thân thuộc sau đó đa bội tạo nên thể song nhị bội.

3. Hậu quả và vai trò của đột biến đa bội

• Thể đa bội thường có lợi: tế bào to, cơ quan sinh dưỡng lớn, phát triển khỏe, chống chịu tốt.
• Thể tự đa bội không có khả năng phát sinh giao tử bình thường
• Đột biến đa bội đóng vai trò quan trọng trong tiến hóa, góp phần hình thành loài mới