Môi trường và các nhân tố sinh thái luôn thay đổi. Vì vậy, quần thể và quần xã cũng biến đổi không ngừng. Tuy nhiên, sự biến đổi đó mang tính quy luật và tương ứng với các thay đổi của môi trường. Sau đây, ConKec tóm tắt kiến thức trọng tâm và hướng dẫn giải các câu hỏi trong bài 41 để làm rõ vấn đề trên.
A. Lý thuyết
I. Khái niệm về diễn thế sinh thái
- Diến thế sinh thái là quá trình biến đổi tuần tự của quần xã qua các giai đoạn, tương ứng với sự biến đổi của môi trường
II. Các loại diễn thế sinh thái
1. Diễn thế nguyên sinh
- Là diễn thế khởi đầu từ môi trường chưa có sinh vật và kết quả hình thành quần xã tương đối ổn định
2. Diễn thế thứ sinh
- Là diễn thế xuất hiện ở môi trường đã có quần xã sinh vật phát triển, nhưng bị hủy diệt.
- Tùy theo điều kiện phát triển thuận lợi hoặc không thuận lợi mà diễn thế thứ sinh có thể hình thành nên quần xã tương đối ổn định hoặc dẫn tới quần xã bị suy thoái
III. Nguyên nhân của diễn thế sinh thái
- Nguyên nhân bên ngoài: sự thay đổi của các điều kiện thiên nhiên, khí hậu, … và hoạt động khai thác tài nguyên của con người
- Nguyên nhân bên trong: sự cạnh tranh giữa các loài trong quần xã, …
IV. Tầm quan trọng của việc nghiên cứu diễn thế sinh thái
- Nghiên cứu diễn thế sinh thái giúp:
- Khai thác hợp lí tài nguyên thiên nhiên
- Khắc phục những biến đổi bất lợi của môi trường
Bài tập & Lời giải
Câu 2: Trang 185 – sgk Sinh học 12
Hãy mô tả quá trình diễn thế của một quần xã sinh vật nào đó xảy ra ở địa phương của em, hoặc ở địa phương khác mà em biết.
Xem lời giải
Câu 3: Trang 185 – sgk Sinh học 12
Trong một khu rừng nhiệt đới có các cây gỗ lớn và nhỏ mọc gần nhau. Vào một ngày có gió lớn, một cây to bị đổ ở giữa rừng tạo nên một khoảng trống lớn. Em hãy dự đoán quá trình diễn thế xảy ra trong khoảng trống đó.
Xem lời giải
Câu 4: Trang 185 – sgk Sinh học 12
Hoạt động khai thác tài nguyên không hợp lí của con người có thể coi là hành động “tự đào huyệt chôn mình” của diễn thế sinh thái được không? Tại sao?
