Giải bài 40: Các hạt sơ cấp

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I. Khái niệm các hạt sơ cấp

1. Hạt sơ cấp là gì?

• Hạt sơ cấp là những hạt vi mô có kích thước cỡ kích thước hạt nhân trở xuống và khi khảo sát quá trình biến đổi chúng, ta tạm thời không xét đến cấu tạo bên trong của chúng.

2. Sự xuất hiện các hạt sơ cấp mới

• Để tạo nên các hạt sơ cấp mới, người ta làm tăng vận tốc của một số hạt bằng các máy gia tốc và cho chúng bắn vào các hạt khác nhau.

3. Phân loại

• Dựa vào độ lớn của khối lượng và đặc tính tương tác, các hạt sơ cấp được phân thành các loại sau:
• Phôtôn: hạt có khối lượng tĩnh bằng 0.
• Leptôn (các hạt nhẹ): có khối lượng từ 0 đến 200: nơtrinô, electron, pôzitron, mêzôn .
• Hađrôn: gồm hai loại mzơn v barion

Mêzôn: có khối lượng trên 200 nhưng nhỏ hơn khối lượng nuclôn gồm hai nhóm mêzôn  và mêzôn K.

Barion: các hạt có khối lượng bằng hoặc lớn hơn prôtôn, gồm hai nhóm: nuclôn p, n và hipêrôn và các phản hạt cả chúng.

II. Tính chất của các hạt sơ cấp

1. Thời gian sống (trung bình)

• Một số ít hạt sơ cấp là bền, còn đa số là không bền, chúng tự phân huỷ và biến thành hạt sơ cấp khác.

2. Phản hạt

• Mỗi hạt sơ cấp có một phản hạt tương ứng. Phản hạt của một hạt sơ cấp có cùng khối lượng nhưng điện tích trái dấu và cùng giá trị tuyệt đối.

III. Tương tác của các hạt sơ cấp

1. Tương tác điện từ

• Là tương tác giữa phôtôn và các hạt mang điện và tương tác giữa các hạt mang điện với nhau.

2. Tương tác mạnh

• Là tương tác giữa các hađrôn. Lực hạt nhân là một trường hợp riêng của tương tác mạnh.

3. Tương tác yếu. Các leptôn

• Là tương tác giữa các leptôn.

4. Tương tác hấp dẫn

• Là tương tác giữa các hạt (các vật) có khối lượng khác không.