Bài 7: Tây Âu

A. Kiến thức trọng tâm

I. Tây Âu từ năm 1945 đến năm 1950

• Chiến tranh thế giới thứ hai đã để lại cho các nước Tây Âu nhiều hậu quả nặng nề.
• Tuy nhiên, với sự cố gắng  của từng bước và viện trợ của Mĩ trong khuôn khổ kế hoạch Mác San, đến khoảng  năm 1950, nền kinh tế của hầu hết các nước tư bản Tây Âu đã cơ bản phục hồi, đạt mức trước chiến tranh.
• Về mặt chính trị, tuy các nước Tây Âu có những thể chế khác nhau nhưng đều theo chế độ đại nghị, đều là nền chuyên chính của giai cấp tư sản.
• Nhiều nước Tây Âu đã tham gia khối quân sự NATO do Mĩ đứng đầu, trở thành lực lượng đối trọng với khối XHCN Đông Âu vừa mới hình thành.

II. Tây Âu từ năm 1950 đến năm 1973

• Sự phát triển kinh tế và khoa học – kĩ thuật.
• Từ thập niên 50 đến đầu những năm 70 của thế kỉ XX, nền kinh tế của các nước tư bản chủ yếu  ở Tây Âu đều có sự phát triển nhanh.
• Từ đầu thập niên 70 trở đi, Tây Âu đã trở thành  một trong ba trung tâm kinh tế – tài chính lớn của thế giới. Các nước tư bản chủ yếu ở Tây Âu như Anh, Pháp, Đức, I ta li a, Thủy Điển, Phần Lan…đều có nền khoa học – kĩ thuật phát triển cao, hiện đại.
• Sở dĩ các nước Tây Âu phát triển kinh tế nhanh như vậy  là do một số yếu tố:
• Áp dụng thành công các thành tựu của cuộc CM KH – KT hiện đại
• Nhà nước đóng vai trò lớn trong việc quản lí, điều tiết, thúc đẩy nền kinh tế.
• Tận dụng tốt các cơ hội bên ngoài để phát triển.
• Sự nỗ lực lao động của các tầng lớp nhân dân.
• Tình hình chính trị
• Đánh dấu sự tiếp tục phát triển  của nền dân chủ tư sản  ở Tây Âu, đồng thời cũng ghi nhận  những biến động đáng chú ý trên chính trường nhiều nước trong khu vực.
• Về mặt đối ngoại:
• Nhiều nước tư bản Tây Âu một mặt vẫn tiếp tục chính sách liên minh chặt chẽ với Mĩ , mặt khác đã nỗ lực  mở rộng hơn nữa mối quan hệ  đối ngoại.
• Sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân cũ của Anh, Pháp, Hà Lan, Bồ Đào Nha… trên phạm vi toàn thế giới.

III. Tây Âu từ năm 1973 đến năm 1991

• Về kinh tế
• Từ 1973 đến đầu thập niên 90: khủng hoảng, suy thoái và không ổn định (tăng trưởng kinh tế giảm, lạm phát, thất nghiệp tăng),
• Gặp  sự cạnh tranh quyết liệt từ Mỹ, Nhật, các nước công nghiệp mới (NIC).
• Quá trình nhất thể hóa Tây Âu gặp nhiều khó khăn và trở ngại.
• Về chính trị – xã hội
• Tình trạng phân hóa giàu nghèo ngày càng lớn.
• Tệ nạn xã hội thường xuyên xảy ra.
• Về đối ngoại
• 11/1972: ký Hiệp định về cơ sở quan hệ giữa hai nước Đức làm quan hệ hai nước hòa dịu; 1989, “Bức tường Berlin” bị xóa bỏ và nước Đức thống nhất (3.10.1990)
• Ký Định ước Helsinki về an ninh và hợp tác châu Âu (1975).

IV. Tây Âu từ năm 1991 đến năm 2000

• Tình hình kinh tế
• Bước vào đầu thập niên 90, nền kinh tế nhiều nước Tây Âu đã trải qua một giai đoạn suy thoái ngắn
• Từ khoảng 1994 trở đi, kinh tế Tây Âu  đã bắt đầu hồi phục và phát triển trở lại.
• Cùng với điều đó , các nước tư bản phát triển ở Tây Âu đều có nền khoa học – kĩ thuật tiên tiến  hiện đại, đạt nhiều thành tựu về văn hóa, giáo dục, văn học, nghệ thuật, thể thao.
• Tình hình chính trị – xã hội
• Về chính trị đối nội, các nước Tây Âu trong thập niên cuối cùng của thế kỉ XX cơ bản là ổn định.
• Về đối ngoại, chú ý mở rộng quan hệ không chỉ với các nước tư bản phát triển  khác mà còn cả với các nước đang phát triển  ở Á, Phi, Mĩ  La tinh cũng như ở các nước Đông Âu và Liên Xô cũ.

V. Liên minh Châu Âu (EU).

• Thành lập
• Ngày 18/04/1951, 6 nước Tây Âu (Pháp, Tây Đức, Italia, Bỉ, Hà Lan, Luc-xăm bua (Lucxemburg) thành lập “Cộng đồng than – thép châu Âu” (ECSC).
• Ngày 25/03/1957, sáu nước ký Hiệp ước Roma thành lập “Cộng đồng năng lượng nguyên tử châu Âu” (EURATOM) và “Cộng đồng kinh tế châu Âu” (EEC).
• Ngày 1/7/1967, ba tổ chức trên hợp nhất thành “Cộng đồng châu Âu” (EC).
• 07/12/1991: Hiệp ước Max trich được ký kết, khẳng định một tiến trình hình thành một Liên bang châu Âu mới vào năm 2000 với đồng tiền chung, ngân hàng chung…
• 1/1/1993:  EEC thành Liên minh châu Âu (EU) với 15 nước thành viên.
• Mục đích:
•  Hợp tác,liên minh chặt chẽ về kinh tế, tiền tệ và chính trị ,an ninh chung (xác định luật công dân châu Âu, chính sách đối ngoại và an ninh chung, Hiến pháp chung…)
• Tổ chức và hoạt  động:
• Năm cơ quan chính là  Hội đồng Châu âu, Hội đồng bộ trưởng, Ủy ban Châu âu, quốc hội Châu Âu, Tòa án Châu âu  và một số ủy ban chuyên môn khác.
• Tháng 6/1979  bầu cử Nghị viện châu Âu đầu tiên.
• Tháng 3/1995: hủy bỏ việc kiểm soát đi lại của công dân EU qua biên giới của nhau.
• 01/01/1999, đồng tiền chung châu Âu được đưa vào sử dụng,đồng EURO
• Hiện nay là liên minh kinh tế – chính trị lớn nhất hành tinh, chiếm ¼ GDP của thế giới.