Ngày xưa, để phát hiện tiếng vó ngựa từ xa người ta thường áp tai xuống đất để nghe. Điều này dường như cho ta biết: âm được truyền trong đất tốt hơn trong không khí.
Bài viết này chúng ta sẽ tìm hiểu về môi trường truyền âm là gì? môi trường truyền âm nào tốt nhất, môi trường truyền âm nào kém? sự truyền tâm trong chất khí, chất lỏng và chất rắn như thế nào?
I. Môi trường truyền âm
1. Sự truyền âm trong chất khí
a) Thí nghiệm về sự truyền âm trong chất khí
– Khi gõ vào trống 1, quả cầu bấc treo gần trống 2 dao động
– Hiện tượng đó chứng tỏ mặt trống 2 dao động do âm đã được truyền từ mặt trống 1 đến mặt trống 2 qua môi trường không khí.
– Biên độ dao động của quả bấc ở trống 2 nhỏ hơn biên độ dao động của quả cầu bấc 1.
b) Kết luận:
– Độ to của âm càng giảm khi ở càng xa nguồn âm.
2. Sự truyền âm trong chất rắn
a) Thí nghiệm về sự truyền âm trong chất rắn
– Bạn A gõ nhẹ đầu bút chì xuống một góc bàn, sao cho bạn B đứng cuối bàn không nghe thấy, còn bạn C áp tai xuống mặt bàn thì nghe rõ.
b) Kết luận:
– Âm được truyền đến tai qua môi trường chất rắn (trong thí nghiệm là gỗ).
3. Sự truyền âm trong chất lỏng
a) Thí nghiệm về sự truyền âm trong chất lỏng
– Đặt nguồn âm vào trong cốc kín, treo lơ lửng cốc trong một bình nước, ta vẫn nghe được âm phát ra.
b) Kết luận:
– Âm truyền đến tai ta qua những môi trường khí, lỏng và rắn.
4. Âm có truyền được trong chân không hay không?
a) Thí nghiệm sự truyền âm trong chân không
– Đặt một chuông điện thoại trong 1 bình thủy tinh kín, ta vẫn nghe tiếng chuông reo
– Hút dần không khí trong bình ra, ta thấy:
+ Không khí trong bình càng ít, tiếng chuông nghe được càng nhỏ
+ Khi trong bình hết không khí, ta không nghe thấy tiếng chuôngreo.
+ Nếu tiếp tục cho không khí vào bình ta lại nghe thấy tiếng chuông reo.
b) Kết luận
– Âm không truyền qua được môi trường CHÂN KHÔNG
→ Như vậy: Âm có thể được truyền qua môi trường rắn, lỏng khí và không thể truyền qua chân không.
5. Vận tốc truyền âm
– Trong các môi trường khác nhau, âm truyền đi với vận tốc khác nhau và phụ thuộc vào nhiều yếu tố.
– Bảng dưới đây cho biết vận tốc truyền âm trong một số chất ở 200C.
| Không khí | Nước | Thép |
| 340m/s | 1500m/s | 6100m/s |
– Vận tốc truyền âm trong không khí nhỏ hơn trong nước, vận tốc truyền âm trong nước nhỏ hơn trong thép
→Như vậy, vận tốc truyền âm trong chất rắn lớn hơn trong chất lỏng, trong chất lỏng lớn hơn trong chất khí.
II. Câu hỏi vận dụng môi trường truyền âm
* CâuC7 trang 39 SGK Vật Lý 7:Âm thanh xung quanh truyền đến tai ta nhờ môi trường nào?
* Lời giải:
– Âm truyền tới tai nhờ môi trường truyền âm xung quanh tai (như tai có thể đặt trong không khí, trong nước, hay áp tai vào vật rắn).
* CâuC8 trang 39 SGK Vật Lý 7:Hãy nêu thí dụ chứng tỏ âm có truyền trong môi trường lỏng.
* Lời giải:
– Khi chúng ta bơi dưới nước, chúng ta có thể nghe thấy tiếng sùng sục của bong bóng nước. Như vậy âm có thể truyền trong môi trường chất lỏng.
Hoặc các em có thể nêu lại ví dụ trong SGK, hoặc những ví dụ khác.
* CâuC9 trang 39 SGK Vật Lý 7:Hãy trả lời câu hỏi nêu ra ở phần mở bài:Ngày xưa, để phát hiện tiếng vó ngựa người ta thường áp tai xuống đất để nghe, Tại sao?
* Lời giải:
– Tiếng vó ngựa: Âm phát ra do bước chân ngựa chạm đất.
– Xem đất là vật rắn, do đó đất là môi trường truyền âm tốt hơn không khí, nhờ đó khi áp tai xuống đất ta có thể nghe rõ tiếng vó ngựa ở khoảng cách xa mà tai đặt trong không khí có thể không nghe rõ.
* CâuC10 trang 39 SGK Vật Lý 7:Khi ở ngoài khoảng không (chân không), các nhà du hành vũ trụ có thể nói chuyện với nhau một cách bình thường như khi họ ở trên mặt đất được không? Tại sao?
* Lời giải:
– Các nhà du hành vũ trụ KHÔNG THỂ nói chuyện với nhau một cách bình thường như khi họ ở trên mặt đất được.Vì âm không truyền được trong chân không và giữa họ bị ngăn cách bởi chân không bên ngoài bộ áo, mũ giáp bảo vệ.
Hy vọng qua bài viết vềMôi trường truyền âm: Sự truyền âm trong chất rắn, chất lỏng, chất khí và vận tốc truyền âm, giúp ích cho các em. Mọi góp ý và thắc mắc các em hãy để lại nhận xét dưới bài viết để TH Văn Thủyghi nhận và hỗ trợ, chúc các em học tốt.
