Cũng như nhiều dưỡng chất khác, Vitamin A cũng được xem là một chất vô cùng quan trọng. Với nhiều công dụng đặc biệt nên việc cung cấp đầy đủ dưỡng chất Vitamin A là một điều hết sức quan trọng. Vậy Vitamin A có tác dụng gì? Sử dụng như thế nào cho hiệu quả? THCS Hưng Bình sẽ cung cấp những thông tin cần thiết ngay dưới đây.
Advertisement
Vitamin A là gì?
Vitamin A, tên khoa học là Retinol là một loại vitamin tan trong chất béo, không tan trong nước và hoạt động giống như một chất chống oxy hóa mạnh trong cơ thể.
Đây là một chất dinh dưỡng cực kỳ cần thiết đối với con người và nếu muốn hấp thu loại vitamin này thì cần có sự tham gia của lipit và các khoáng chất. Vitamin A thường có nhiều ở những loại thực phẩm như: Sữa, bí đỏ, lòng đỏ trứng, pho mát, rau cải xanh, gan, bơ, cà rốt, xoài, rau muống, rau ngót…
Advertisement
Vitamin A có thể tồn tại dưới 2 dạng: Vitamin A hoạt động và Vitamin A không hoạt động.
- Vitamin A hoạt động, thường được tìm thấy trong các sản phẩm động vật như gà, cá, thịt, sữa cùng với các hợp chất khác của Vitamin A dưới dạng retinal, retinol và axit retinoic.
- Vitamin A không hoạt động, được tìm thấy trong các sản phẩm thực vật dưới dạng carotenoid như beta-carotene, alpha-carotene và beta-cryptoxanthin. Các hợp chất này khi được hấp thụ vào cơ thể, chúng sẽ chuyển đổi sang dạng Vitamin A hoạt động.
Có thể bạn đã biết Vitamin A là gì, nhưng Vitamin A có tác dụng gì thì chắc hẳn bạn đang còn mông lung đúng không nào. Đừng lo THCS Hưng Bình sẽ giải đáp cho bạn ngay.
Advertisement
Vitamin A có tác dụng gì đối với cơ thể
Tác dụng chính của Vitamin A cho cơ thể
Ung thư là hiện tượng các tế bào phân chia một cách mất kiểm soát. Việc bổ sung đầy đủ Vitamin A, nhất là ở dạng beta-carotene, cho cơ thể sẽ làm giảm nguy cơ mắc một số bệnh ung thư, như ung thư cổ tử cung, phổi, bàng quang và hạch Hodgkin.
Lúc này, Vitamin A có vai trò quan trọng trong sự tăng trưởng và phát triển của tế bào khỏe mạnh nên giảm đi sự xuất hiện của các tế bào ung thư.
Tuy nhiên, việc bổ sung Vitamin A từ thực vật sẽ mang lại hiệu quả khác so với việc bổ sung Vitamin A từ động vật, thậm chí tùy vào tình trạng sức khỏe. Bằng chứng cho thấy những người hút thuốc khi được bổ sung hợp chất beta-carotene dường như có tỷ lệ mắc bệnh ung thư phổi cao hơn.
Vitamin A hỗ trợ tăng cường hệ thống miễn dịch khỏe mạnh, giúp bạn tránh khỏi nhiều bệnh tật do sự gây hại của các vi khuẩn và các tác nhân lây nhiễm khác.
Vitamin A cũng tham gia vào việc sản xuất và hoạt động của các tế bào bạch cầu, góp phần loại bỏ các vi khuẩn và mầm bệnh ra khỏi máu. Do đó, nếu cơ thể bị thiếu hụt Vitamin A thì có thể dẫn đến việc mắc một số bệnh nhiễm trùng hoặc làm giảm quá trình hồi phục khi bạn bị ốm.
Để cho xương chắc khỏe, bạn không chỉ bổ sung các chất dinh dưỡng quan trọng như Vitamin A, canxi và protein, mà còn nên bổ sung Vitamin A với hàm lượng vừa phải.
Vì thực tế cho thấy, những người có hàm lượng Vitamin A trong máu thấp, có tỷ lệ gãy xương cao hơn so với người được bổ sung đầy đủ vitamin này. Như theo kết quả phân tích từ một số nghiên cứu cho thấy: những người có chế độ ăn uống đầy đủ Vitamin A giảm nguy cơ gãy xương đến 6%.
Vitamin A có tác dụng gì cho da
- Hỗ trợ điều trị mụn và các bệnh về da
Retinol khi được hấp thụ vào bên trong da sẽ kết hợp với một số loại enzyme để chuyển hóa thành Tretinoin – một dạng acid của Vitamin A. Retinol giúp thu hẹp diện tích lỗ chân lông, phá hủy môi trường tích tụ của vi khuẩn, bụi bẩn.
Đồng thời, thành phần này còn kháng khuẩn, khử trùng, làm bong tróc tế bào da chết, điều chỉnh tuyến bã nhờn, tăng cường kiềm dầu, từ đó tiêu diệt các đốt mụn hiện hữu trên bề mặt da. Nó cũng có khả năng ngăn ngừa sự hình thành của mụn trong tương lai.
Tuy nhiên hiệu quả điều trị mụn của retinol còn phụ thuộc vào mức độ mụn và tình trạng, cơ địa hấp thụ của mỗi người.
Bên cạnh đó, retinol còn có khả năng giúp phục hồi, làm liền sẹo, chữa lành vết thương sau điều trị mụn, tái tạo tế bào mới, hỗ trợ làm mờ các vết thâm, sạm, trả lại bề mặt da sáng khỏe.
Retinol có thể kích thích tái tạo tế bào; thúc đẩy việc sản sinh, tổng hợp collagen, duy trì elastin, đẩy lùi các dấu hiệu lão hóa, làm giảm nếp nhăn, vết chân chim, cải thiện độ đàn hồi, săn chắc của làn da.
Ngoài ra, thành phần đặc biệt này còn bảo vệ làn da khỏi sự tấn công của gốc tự do và ngăn ngừa tổn thương do tác hại từ ánh nắng mặt trời. Điều này giúp hạn chế sự phát triển của hắc sắc tố melanin, làm mờ các đốm thâm nám, sạm đen, mang lại làn da trắng sáng.
Vitamin A có tác dụng gì cho bé
- Vai trò tăng trưởng:
Vitamin A đóng vai trò quan trọng trong quá trình tăng trưởng, giúp trẻ phát triển bình thường. Thiếu Vitamin A trẻ sẽ bị chậm lớn, còi cọc, suy dinh dưỡng.
- Chức năng thị giác:
Vitamin A tham gia vào chức năng thị giác của mắt, giúp mắt có khả năng nhìn rõ trong điều kiện ánh sáng yếu. Khi thiếu Vitamin A, khả năng nhìn của mắt sẽ bị giảm, đặc biệt là vào lúc ánh sáng yếu. Hiện tượng này thường xuất hiện vào lúc trời nhá nhem tối, dân gian gọi là quáng gà. Quáng gà là biểu hiện sớm của tình trạng thiếu Vitamin A.
Biểu hiện khi thiếu Vitamin A gây bệnh quáng gà của trẻ vào thời điểm chập tối là thường nhút nhát, chỉ ngồi một chỗ, không dám đi hoặc nếu đi thì dễ bị ngã, đi lại khó khăn, dễ va chạm với các vật ở dưới đất…
Vitamin A bảo vệ sự toàn vẹn của các biểu mô giác mạc, biểu mô dưới da, niêm mạc khí quản, niêm mạc ruột non, các tuyến nước bọt và tinh hoàn…
Khi thiếu Vitamin A, cơ thể giảm sản xuất các niêm dịch, khiến da bị khô, xuất hiện sừng hóa… Biểu hiện này thường thấy ở mắt: ban đầu khô kết mạc, sau đó tổn thương giác mạc, dẫn tới hậu quả mù lòa. Nếu thiếu Vitamin A, niêm mạc ruột bị tổn thương dẫn tới rối loạn tiêu hóa hoặc niêm mạc phế quản tổn thương dễ mắc các bệnh đường hô hấp…
- Tạo miễn dịch cơ thể:
Vitamin A đóng vai trò tăng cường khả năng miễn dịch của cơ thể. Thiếu Vitamin A làm giảm sức đề kháng của cơ thể trẻ với các loại bệnh, làm cơ thể dễ bị nhiễm trùng nặng, đặc biệt là các bệnh như sởi, viêm đường hô hấp, viêm tai giữa, tiêu chảy,… dẫn tới tăng nguy cơ tử vong ở trẻ nhỏ.
Đặc biệt, Vitamin A còn làm tăng sức đề kháng của cơ thể trước các bệnh nhiễm khuẩn khác như uốn ván, lao và hỗ trợ phòng ngừa ung thư hiệu quả.
Vitamin A có tác dụng gì cho bà bầu
Vitamin A rất tốt cho cơ thể, vậy tác dụng đối với bà bầu của Vitamin A là gì?
Vitamin A là một vi chất dinh dưỡng quan trọng cho sức khỏe của bà bầu và thai nhi. Không chỉ hỗ trợ cho sự phát triển về hình thái, chức năng và sự nguyên vẹn của mắt, Vitamin A còn có tác dụng toàn thân, đặc biệt đối với một số cơ quan chuyên biệt và sự phát triển xương của thai nhi. Do đó, việc bổ sung Vitamin A khi mang thai là rất cần thiết.
Thiếu Vitamin A ở phụ nữ mang thai là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương giác mạc ở thai nhi, nguy cơ dẫn đến mù vĩnh viễn nếu không được điều trị kịp thời. Hầu hết bà bầu ở các nước đang phát triển đều gặp phải tình trạng thiếu hụt Vitamin A khi mang thai.
Ngược lại, ở một số nước phát triển, việc bổ sung Vitamin A quá mức trong thai kỳ lại là mối lo ngại lớn. Nếu dùng quá liều Vitamin A cho bà bầu, vi chất dinh dưỡng này có thể gây ra dị tật thai nhi, nhất là trong 60 ngày đầu sau khi thụ thai. Bên cạnh đó, việc thường xuyên bổ sung Vitamin A trước khi sinh cũng không được khuyến cáo.
Tuy nhiên, ở những khu vực, những quốc gia mà tình trạng thiếu hụt Vitamin A đang là một vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng thì nên bổ sung Vitamin A khi mang thai để ngăn ngừa bệnh quáng gà. Phụ nữ mang thai được khuyến khích bổ sung đầy đủ dinh dưỡng, tốt nhất là thông qua chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh.
Cơ thể thiếu Vitamin A sẽ gây hậu quả gì?
Vitamin A rất tốt cho cơ thể, chính vì thế khi cơ thể thiếu hụt Vitamin A có thể gây ra nhiều tác hại nguy hiểm như:
Vitamin A đóng vai trò quan trọng trong việc tái tạo các tế bào da và kháng viêm. Do đó, sự thiếu hụt chất dinh dưỡng này có thể khiến bạn gặp phải những vấn đề về da như viêm da, ngứa da, khô da…
Bên cạnh đó, không nhận đủ Vitamin A có thể là nguyên nhân gây ra sự phát triển của bệnh chàm. Một số nghiên cứu lâm sàng đã cho thấy, alitretinoin trong Vitamin A có hiệu quả trong việc điều trị bệnh chàm. Những người mắc bệnh da liễu này sau khi bổ sung thêm Vitamin A vào chế độ dinh dưỡng thì đã giảm đến 53% các triệu chứng như viêm, ngứa, bong tróc da.
Bên cạnh đó, vì Vitamin A thúc đẩy sự phát triển của da và chống lại tình trạng viêm, nên nó có thể giúp ngăn ngừa hoặc điều trị mụn trứng cá.
Các chuyên gia cũng đưa ra lời khuyên rằng, những loại kem có chứa Vitamin A có thể làm giảm số lượng tổn thương da do mụn gây ra lên đến 50%.
- Mắc các bệnh về mắt
Các vấn đề về mắt là tình trạng chung của những người bị thiếu hụt Vitamin A. Khô mắt có thể dẫn đến những triệu chứng như mỏi mắt, nhức mắt, đau rát… ảnh hưởng rất nhiều đến sinh hoạt và khả năng làm việc.
Các vết Bitot có thể ảnh hưởng lớn tới giác mạc, bộ phận hấp thụ ánh sáng và tăng cường khả năng tập trung của mắt. Khi bị khô giác mạc, tuyến nước mắt của người bệnh sẽ không hoạt động để sản xuất nước mắt. Do đó, giác mạc trở nên khô và mờ đục. Nếu không được chữa trị kịp thời, bệnh này có thể dẫn tới mù lòa, thậm chí là tử vong ở trẻ nhỏ.
Bên cạnh đó, tình trạng viêm loét sẽ có thể xuất hiện ở trong giác mạc. Hiện tượng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến các bệnh về mắt mãn tính.
Ngoài ra, dấu hiệu sớm nhất của việc thiếu hụt Vitamin A là bị giảm thị lực vào ban đêm, hay còn gọi là quáng gà. Khi ấy, bạn sẽ không nhìn rõ vào lúc chập choạng tối.
Cả nam và nữ khi không có đủ Vitamin A đều có thể gặp phải những vấn đề về khả năng sinh sản. Không những thế, khi mang thai mà người mẹ không nhận đủ lượng dưỡng chất này cũng có thể dẫn đến việc sảy thai hoặc trẻ bị dị tật.
Qua đó, có thể thấy Vitamin A là cần thiết cho sức khỏe sinh sản ở cả nam giới và phụ nữ, cũng như sự phát triển ở trẻ sơ sinh. Các nghiên cứu khác cho thấy rằng, nam giới vô sinh có thể là do nhu cầu về các chất chống oxy hóa không được đáp ứng đủ trong cơ thể. Trong đó, Vitamin A là một trong những chất dinh dưỡng hoạt động như một chất chống oxy hóa trong cơ thể.
- Bệnh nhiễm trùng đường hô hấp
Nhiễm trùng thường xuyên, đặc biệt là ở cổ họng hoặc ngực, có thể là dấu hiệu của sự thiếu hụt Vitamin A. Ngoài ra, bổ sung Vitamin A còn có thể giúp ngăn ngừa bệnh về đường hô hấp ở người cao tuổi.
- Khả năng chữa lành vết thương kém
Các vết thương không lành sau chấn thương hoặc phẫu thuật có thể liên quan đến nồng độ Vitamin A trong cơ thể thấp. Điều này là do Vitamin A thúc đẩy việc tạo ra collagen, một thành phần quan trọng của việc tái tạo da.
Cả Vitamin A dạng uống và bôi tại chỗ đều có thể tăng cường điều trị cho da. Kết quả cũng chỉ ra rằng, những người bị thương sau khi bôi thuốc có chứa Vitamin A đã giảm 50% tình trạng và tốc độ lành da nhanh hơn.
Thiếu hụt Vitamin A sẽ ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và gia tăng nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm có khả năng gây tử vong. Tùy theo mức độ nghiêm trọng, tình trạng này có thể dẫn đến chứng teo tuyến ức, lá lách, hao mòn hạch bạch huyết, làm biến đổi niêm mạc trong mắt, đường hô hấp và tiêu hóa. Một số bệnh tự miễn và truyền nhiễm bắt nguồn từ tình trạng thiếu hụt Vitamin A như: Sởi, Tiêu chảy…
Trong thời kỳ mang thai, nhu cầu hấp thụ Vitamin A của người mẹ sẽ tăng cao. Không chỉ nuôi bản thân, cơ thể còn cần chất dinh dưỡng này để phát triển đứa bé trong bụng. Những phụ nữ thiếu Vitamin A trong thời kỳ mang thai sẽ gặp phải tình trạng thiếu máu, giảm lượng hồng cầu trong máu và bị quáng gà.
Nếu không chữa trị kịp thời, bệnh thiếu máu có thể dẫn tới sinh non, gia tăng nguy cơ vỡ màng ối trong tử cung, ảnh hưởng tới tĩnh mạch và làm người mẹ tử vong.
Tóc cũng là một trọng những bộ phận trên cơ thể có khả năng cảnh báo sức khỏe của bạn. Cùng với các loại khoáng chất như protein, chất béo, Vitamin A đóng vai trò quan trọng giúp giữ gìn sức khỏe da dầu. Chất dinh dưỡng này tham gia vào quá trình sản sinh bã nhờn, loại dầu tự nhiên được cơ thể tiết ra từ nang lông giúp nuôi dưỡng và giữ ẩm da đầu.
Ngoài ra, beta-carotene, hợp chất được chuyển hóa từ Vitamin A cũng làm nhiệm vụ duy trì sức khỏe tóc và da đầu.
Cơ thể dư Vitamin A có tốt không?
Do Vitamin A hòa tan trong chất béo, việc đào thải lượng dư thừa đã hấp thụ vào từ ăn uống là khó khăn hơn so với các vitamin hòa tan trong nước. Rất ít khi xảy ra tình trạng dư thừa Vitamin A nếu bổ sung qua thức ăn. Dư thừa thường xảy ra khi bổ sung Vitamin A ở dạng hoạt động bằng thuốc ở liều cao. Vitamin A dư thừa sẽ tích lũy trong cơ thể và gây ra các tác dụng không mong muốn như:
- Các triệu chứng ngộ độc gan
- Biến đổi xương, đau khớp, móng tay dễ gãy
- Thay đổi thị lực, phù gai thị
- Đau đầu, chóng mặt, khó ngủ, mất tập trung, dễ cáu gắt
- Buồn nôn, nôn, mệt mỏi, giảm sự thèm ăn và khó tăng cân
- Biến đổi da: Vàng da, khô, nứt, tăng độ nhạy cảm với ánh sáng mặt trời, bong vảy, xung huyết…
- Sinh con dị tật, phồng thóp ở trẻ nhỏ
Vitamin A có trong thực phẩm nào?
Vitamin nhóm A có trong một số thực phẩm sau đây:
Cà chua chứa ít calo và nhiều khoáng chất và cũng là nguồn dưỡng chất Vitamin A dồi dào. Một quả cà chua trung bình sẽ cung cấp khoảng 20% lượng nhu cầu Vitamin A trong ngày. Cà chua cũng là một nguồn vitamin C và lycopene tuyệt vời cho cơ thể của bạn.
Các Vitamin A trong cà rốt có ở dạng beta-carotene, một chất chống oxy hóa lành mạnh. Ăn nhiều cà rốt mỗi ngày có thể cải thiện độ tinh nhanh cho mắt của bạn. Cà rốt cũng chứa một lượng lớn vitamin B, C, K, chất xơ và magiê. Bạn nên ăn cà rốt đông lạnh, nấu chín hoặc sống để có được lợi ích trọn vẹn của nó.
Ngoài ra, bạn cũng có thể trộn vài củ cà rốt nhỏ với món hỗn hợp làm từ gà, đậu, dầu, vừng, chanh, tỏi và sốt kem bơ cho bữa ăn nhẹ và lành mạnh vào buổi chiều.
Một nửa chén ớt chuông đỏ ngọt cung cấp 117 mcg Vitamin A. Khẩu phần này chỉ chứa 19 calo và rất giàu vitamin C, vitamin B-6 và folate. Ớt chuông là một nguồn tuyệt vời của chất chống oxy hóa, chẳng hạn như capsanthin hay chất quercetin, có đặc tính chống viêm và kháng histamin.
Dù sống hoặc được nấu chín, bí ngô đều một món ăn rất thơm ngon và bổ dưỡng. Loại quả này chứa nhiều chất beta-carotene, được chuyển đổi thành Vitamin A trong cơ thể. Bí ngô cũng là một nguồn thực phẩm chứa vitamin C, magiê và chất xơ.
Gan động vật rất giàu Vitamin A. Nó được biết đến là có tác dụng khắc phục các vấn đề liên quan tới da. Gan là một nguồn dưỡng chất đáng ngạc nhiên của nhiều loại vitamin và khoáng chất thiết yếu.
Một củ khoai lang cung cấp một lượng lớn Vitamin A cần thiết trong ngày. Khoai lang được nhiều người yêu thích vì hương vị ngon và hàm lượng dinh dưỡng cao. Khoai lang được cho là thực phẩm chứa Vitamin A dồi dào nhất. Nó cũng cung cấp đủ dinh dưỡng cho các tế bào da và giúp tránh xa nhiễm trùng. Đây được coi là một trong những thực phẩm tốt nhất cho làn da khỏe mạnh.
Bạn chỉ cần xắt khoai lang và thêm một ít dầu ô liu, muối, hạt tiêu và ớt bột, sau đó nướng chúng trong 20 phút là bạn đã có thể thưởng thức những lát khoai lang thơm ngon, bổ dưỡng.
Các loại rau lá xanh chứa nhiều chất dinh dưỡng như canxi, sắt, vitamin C và K. Rau lá xanh có thể giúp loại bỏ các rối loạn liên quan đến da. Ăn các loại rau lá xanh rất có lợi cho sức khỏe. Rau lá xanh chứa ít calo, giàu chất dinh dưỡng và rất dễ chế biến. Các loại rau lá xanh như rau cải, rau bina, cải xoăn là nguồn cung cấp Vitamin A tuyệt vời. Bạn nên ăn sống các loại rau để cơ thể có thể hấp thụ các chất dinh dưỡng quan trọng.
Cách uống Vitamin A đúng và tốt nhất cho cơ thể
Thực phẩm có nguồn gốc từ động vật hay thực vật, thì cũng đều chứa Vitamin A ở dạng hợp chất khác nhau. Vì thế, bạn có thể xây dựng thực đơn với nhiều loại thực phẩm giàu Vitamin A một cách dễ dàng.
Chẳng hạn:
Hợp chất retinoids, một dạng Vitamin A được tìm thấy trong các sản phẩm động vật, như: cá hồi, gan bò, trứng, dầu gan cá, tôm và các sản phẩm từ sữa (sữa tươi, bơ, pho mát cheddar).
Hợp chất carotenoid, một dạng Vitamin A tìm thấy trong các sản phẩm thực vật, như: cà rốt, cà chua, khoai lang, các loại rau lá xanh và trái cây.
- Sử dụng Vitamin A dạng bào chế
Vitamin A cũng được bào chế ở dạng thực phẩm bổ sung như viên nang mềm. Những viên nang có thể được kết hợp các dạng hợp chất khác nhau của Vitamin A, như giữa retinoid và carotenoid.
Bên cạnh đó, có thể chỉ chứa một dạng Vitamin A duy nhất, phổ biến là hợp chất retinoid (dạng retinyl palmitate, retinyl acetate) hoặc hợp chất carotenoid (dạng beta-carotene).
Ngoài ra, Vitamin A cũng là một thành phần được bổ sung trong viên nang vitamin tổng hợp và khoáng chất.
Vitamin A còn được thêm vào trong các sản phẩm mỹ phẩm như kem dưỡng ẩm, kem chống lão hóa hay kem chống nắng. Bạn cũng có thể sử dụng thuốc bôi Vitamin A dưới dạng viên nang dầu, chỉ cần bẻ ra và thoa trực tiếp lên da.
Ở những người bị mụn trứng cá, có thể dùng thuốc bôi chứa Vitamin A dưới dạng retinoids. Vì có tác dụng hỗ trợ điều trị và kiểm soát tình trạng mụn nhờ retinoids có đặc tính chống viêm cũng như điều chỉnh việc bong tróc của các tế bào da, giảm tình trạng bí tắc lỗ chân lông.
Toàn bộ thông tin về Vitamin A đã được THCS Hưng Bình cung cấp trong bài viết trên. Hy vọng bài viết này sẽ cung cấp cho bạn đầy đủ thông tin liên quan đến câu hỏi Vitamin A có tác dụng gì và dùng nó sao cho hiệu quả.
