Ngược dòng thời gian, các thông tin về trào lưu triết học Ánh Sáng vào thế kỷ XVIII ở châu Âu luôn khiến nhiều người tò mò. Hãy cùng THCS Hưng Bình đi tìm lời giải đáp cụ thể qua bài viết dưới đây nhé!
Trào lưu triết học Ánh Sáng là gì?
Trào lưu triết học là một làn sóng đưa ra những tư tưởng mới của nhiều nhà triết học, xã hội học và chính trị học. Những tư tưởng ấy được gọi với cái tên “ánh sáng”.
Nhưng “ánh sáng” ở đây chỉ ánh sáng tự nhiên để phân biệt với ánh sáng siêu nhiên gắn với thần học.
Đặc trưng của trào lưu triết học ánh sáng là:
- Đa dạng về quan điểm (tức là các triết gia về ánh sáng có cái nhìn khác về con người).
- Đa dạng về tác giả, trường phái.
- Đa dạng về phản ánh lợi ích của các giai cấp, tầng lớp trong xã hội.
- Thống nhất một quan điểm là chống chế độ phong kiến chuyên chế và yêu cầu thay thế nó bằng một hệ thống xã hội mới.
Nội dung tư tưởng chính của trào lưu triết học Ánh Sáng
Nội dung tư tưởng chính của trào lưu triết học Ánh Sáng là phê phán các quan niệm cũ về thế giới và con người một cách mạnh mẽ:
- Lên án chế độ phong kiến thối nát, lỗi thời và nhà thờ Ki – tô giáo.
- Đề cao quyền tự do con người.
Từ đó, các lý thuyết về xây dựng nhà nước tư bản được phát triển.
Lý tưởng chung của thời Khai sáng là ý tưởng về sự tiến bộ. Ðó là sự tin tưởng rằng điều kiện sống của con người sẽ ngày càng cải thiện và thế hệ sau sẽ sống tốt hơn thế hệ trước. Đồng thời thành quả họ đạt được sẽ đóng góp cho thế hệ mai sau.
Những triết gia tiêu tiểu của trào lưu triết học Ánh Sáng
Montesquieu
Montesquieu, tên đầy đủ Charles-Louis de Secondat, Baron de la Brède et de Montesquieu. Ông sinh ngày 18/1/1689 tại Château La Brède, gần Bordeaux, Pháp và mất vào ngày 10/2/1755, Paris.
Montesquieu là một trong những nhà sáng lập ra triết học Ánh Sáng Pháp vào thế kỷ XVIII. Thế giới quan của Montesquieu bao hàm những tư tưởng nhân đạo sâu sắc. Tác phẩm “lý thuyết tam quyền phân lập” khá nổi tiếng dưới tên tuổi của Montesquieu.
Ông phê phán chế độ phong kiến và chế độ quân chủ cực đoan qua văn học.
Quan niệm của Montesquieu thể hiện ý chí và mong muốn xây dựng một xã hội mới mang lại tự do cho mọi người.
Tuy nhiên, quan điểm của Montesquieu là không tiến hành cuộc cách mạng lật đổ chế độ cũ mà chỉ tiến hành cải tổ và tổ chức chính quyền.
Ông muốn có một xã hội mới phù hợp với lợi ích và nguyện vọng của giai cấp tư sản.
Trong thời kỳ Pháp chuyên quyền tàn bạo nhất, những tư tưởng đấu tranh của ông có ý nghĩa tiến bộ to lớn. Nó đã tạo nên sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến phong trào cách mạng Pháp.
Voltaire
Voltaire, bút danh của François-Marie Arouet, (sinh ngày 21/11/1694, Paris, Pháp và mất ngày 30/5/1778, Paris), một trong những nhà văn vĩ đại nhất của Pháp.
Đồng thời, Voltaire cũng là một nhà triết học và nhà soạn kịch nổi tiếng.
Cùng với Montesquieu, ông là một trong những người đặt nền móng cho triết học Khai sáng của Pháp. Cuốn sách vĩ đại nhất của ông là “Dictionnaire philosophique” (Từ điển Triết học).
Quan điểm của Voltaire chỉ trích chế độ phong kiến và giáo hội. Ông muốn cải cách trong khuôn khổ của một chế độ quân chủ khôn ngoan do những người giàu có cai trị.
Voltaire vẫn đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong trào lưu triết học Ánh Sáng dù rằng quan điểm giai cấp của ông còn nhiều nhược điểm, hạn chế.
Rousseau
Jean-jacques Rousseau, (sinh ngày 28/6/1712, Geneva, Thụy Sĩ và mất vào ngày 2/7/1778, Ermenonville, Pháp). Ông được biết đến với vai trò là một nhà triết học, nhà văn và chính trị sinh ra Thụy Sĩ.
Ông có những bài luận và tiểu thuyết truyền cảm hứng cho các nhà lãnh đạo của cuộc cách mạng Pháp và Thế hệ lãng mạn.
Những tác phẩm như “Bàn về sự bất bình đẳng” và “Các quan hệ xã hội” là những tác phẩm kinh điển của tư tưởng chính trị và xã hội hiện đại.
Ông là một trong những ngọn cờ tư tưởng của thế kỉ ánh sáng Pháp. Những ý tưởng của ông đã trở thành khẩu hiệu và phương châm của giai cấp tư sản Pháp trong cuộc Cách mạng (1789-1794).
Là người nhiệt thành ủng hộ cuộc đấu tranh vì tiến bộ xã hội, Rousseau coi chế độ phong kiến Pháp đương thời là tâm điểm của mọi tệ nạn xã hội dân sự. Vì vậy, nó là cần thiết để lật đổ..
Mô hình xã hội và nhà nước lý tưởng của Rousseau dựa trên sự công bằng và hợp lý. Đó là nền dân chủ cộng hòa, quyền lập pháp thuộc về nhân dân và phục vụ toàn dân.
Những nhà kinh tế – chính trị học
Bên cạnh những triết gia tiêu tiểu của trào lưu triết học Ánh Sáng mà THCS Hưng Bình vừa được đề cập phía trên.
Thời kỳ đó còn có những nhà kinh tế – chính trị học cũng góp phần không kém vào việc phát triển trào lưu triết học Ánh Sáng.
Nhóm Bách khoa toàn thư tập hợp những nhà triết học, sử học, khoa học,… những người tiêu biểu cho tư duy tiên tiến nhất. Khi đó, họ tấn công các thành trì của chế độ phong kiến và giáo hội.
Mặc dù bên trong có những quan điểm chính trị khác nhau, nhưng họ đã thống nhất với nhau dưới sự hướng dẫn của nhà triết học duy vật Denis Diderot (1713 – 1784) do có chung một kẻ thù.
Họ ủng hộ tự do kinh tế, bảo vệ quyền sở hữu, và điều độ xã hội và chính trị.
Tất cả các vấn đề quan trọng của đạo đức, chính trị và triết học, kỹ thuật và nông nghiệp đều được giải thích và phân tích theo quan điểm duy vật.
Thành tựu lớn nhất của họ là khẳng định niềm tin của mọi người vào tiến bộ khoa học và khẳng định tính hợp lý.
Nhóm Bách khoa toàn thư đã góp phần truyền bá các tư tưởng duy vật, khiến nó trở thành một xu hướng chiến thắng và thống trị trong triết học Pháp vào thế kỷ XVIII.
Ảnh hưởng của trào lưu triết học Ánh Sáng đối với xã hội Châu Âu
Với tinh thần nhân đạo và triết lý sâu sắc, ảnh hưởng của trào lưu triết học Ánh Sáng đối với xã hội châu Âu thời kì cận đại khá phong phú về tư duy lý luận. Đây được xem như thứ vũ khí tư tưởng cho các cuộc cách mạng tư sản.
Trào lưu triết học Ánh Sáng thể hiện tư tưởng dân chủ tư sản, phê phán hệ thống phong kiến lạc hậu và những học thuyết lỗi thời.
Đồng thời, nó cũng phản ánh những mâu thuẫn xã hội đương thời và đề xuất xây dựng xã hội mới.
Trào lưu triết học Ánh Sáng có ý nghĩa gì đối với cách mạng tư sản Pháp
Sau khi tìm hiểu về quan điểm, nội dung cũng như ý nghĩa của trào lưu triết học Ánh Sáng, chắc hẳn bạn đã có cho mình cái nhìn tổng quan hơn.
Tiếp theo đây, THCS Hưng Bình sẽ cùng bạn khám phá xem trào lưu triết học Ánh Sáng có ý nghĩa gì đối với cách mạng tư sản Pháp?
Trào lưu triết học Ánh Sáng khởi đầu một cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng. Các nhà triết học, nhà sử học, nhà văn, nhà tư tưởng tiến bộ không ngừng tấn công vào nền tảng của chủ nghĩa chuyên chế bằng những lý thuyết mới và tiến bộ.
Triết học Ánh Sáng thế kỷ XVIII kế thừa và phát huy bản chất các khuynh hướng tư tưởng bài trừ siêu hình học thế kỷ XVII. Đồng thời, nó cũng đánh giá lại những giá trị triết học truyền thống.
Các nhà tư tưởng Pháp có những quan điểm khác nhau, phản ánh lợi ích của các tầng lớp khác nhau.
Nhưng trong cuộc khủng hoảng phong kiến, tất cả đều chỉ tay vào chính quyền và yêu cầu được thay thế bằng xã hội mới.
Nước Pháp đang trong tình trạng sục sôi căm thù chế độ phong kiến, và tình thế đã chín muồi cho cách mạng.
Mùa hè năm 1789, dưới sự lãnh đạo của giai cấp tư sản, đông đảo quần chúng nhân dân đã vùng lên đấu tranh lật đổ chế độ phong kiến chuyên quyền, thiết lập chế độ tư bản chủ nghĩa.
Vì vậy, có thể nói rằng trào lưu triết học Ánh Sáng đã dọn đường cho cách mạng tư sản Pháp vào cuối thế kỉ XVIII.
Hy vọng các bạn đã có cho mình những thông tin cơ bản về trào lưu triết học Ánh Sáng. Hãy Like và Share bài viết để ủng hộ THCS Hưng Bình cập nhật nhiều kiến thức bổ ích nữa nhé!
