“Thanh minh trong tiết tháng ba/Lễ là tảo mộ, hội là đạp Thanh.” Hai câu thơ trong Truyện Kiều của đại thi hào Nguyễn Du có nhắc đến Thanh Minh. Vậy Tết Thanh Minh là gì, hãy theo dõi bài viết sau đây của THCS Hưng Bình để biết thêm về dịp lễ này nhé.
Tết Thanh Minh là gì?
Tết Thanh Minh hay tiết Thanh Minh là một khái niệm để lập lịch, xem ngày dùng nhiều trong nông nghiệp của các nước phương Đông.
Thanh Minh là tiết thứ 5 trong 24 khí tiết (nhị thập tứ khí) hàng năm, người xưa chọn những ngày đầu của tiết này để làm ngày Tết Thanh Minh.
Đây là một khái niệm thông dụng ở các quốc gia như Việt Nam, Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, Triều Tiên.
Thanh minh nghĩa là gì?
Thanh có nghĩa là “trong” còn minh có nghĩa là “sáng”. “Thanh Minh” có nghĩa là khi trời trong sáng, quang đãng. Đây là biểu hiện của những ngày đẹp trời, thích hợp để thực hiện các hoạt động viếng thăm.
Nguồn gốc của Tết Thanh Minh
Tết Thanh Minh có nguồn gốc từ văn hóa Trung Quốc cổ xưa.
Truyện xưa kể lại rằng khi Vua Tấn Văn Công nước Tấn đời Xuân Thu gặp loạn lưu vong, trong đoàn có một hiền sĩ mang tên Giới Tử Thôi giúp tính kế cho vua. Đến hôm ngày lương thực cạn kiệt, Giới Tử Thôi đã cắt thịt đùi trên người mình để nấu dâng lên vua. Sau khi biết được vụ việc, ngài đã vô cùng cảm kích.
Sau đó, Giới Tử Thôi theo phò tá vua 19 năm, đến khi vua giành lại được ngôi vương nước Tấn thì phong thưởng rất nhiều tướng lĩnh có công nhưng lại quên đi người có ơn với vua là Giới Tử Thôi. Vậy mà Giới Tử Thôi cũng không một lời oán than, ông cùng mẹ về ẩn cư ở núi Điền. Về sau nhớ ra, vua đã cho người triệu Giới Tử Thôi để ban thưởng nhưng vẫn không khuyên được Giới Tử Thôi trở lại.
Vua cho lệnh đốt cả cánh rừng nơi ông ở để gọi ông ra cho bằng được, nhưng lại không may làm cháy cả hai mẹ con.
Vì xót thương mà vua đã lập miếu thờ và hạ lệnh nhân gian phải kiêng đốt lửa ba ngày từ ngày 3 đến ngày 5 tháng 3 âm lịch và chỉ ăn đồ ăn nguội để tưởng nhớ một hiền nhân có ân với vua.
Từ đó mùng 3/3 âm lịch hằng năm trở thành ngày Tết Hàn Thực để tưởng nhớ công ơn của những người đã khuất.
Khi văn hóa này du nhập sang nước ta từ thời Lý, dân ta đã có những thay đổi để phù hợp với người Việt hơn. Hằng năm khi đến ngày này, nhân dân ta không kiêng lửa nhưng lại thường ăn bánh trôi – bánh chay để tượng trưng cho việc ăn đồ nguội – hàn thực.
Ý nghĩa của Tết Thanh Minh là gì?
Đây cũng là một dịp để con cháu thực hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” đi báo hiếu, trả hiếu và đền đáp công ơn của những người thân đã khuất, là ngày lễ chung để mọi người đi viếng thăm, cúng kiếng các ơn sinh thành và tạo dựng của tổ tiên.
Tết Thanh Minh là một phần gắn liền với đạo đức và bổn phận, nghĩa vụ của con cháu tưởng nhớ những người đi trước.
Khi đến Tết Thanh Minh, cả gia đình sẽ đi tảo mộ để viếng thăm ông bà, thắp hương, biếu quà để thể hiện lòng thành kính.
Tết Thanh Minh là ngày nào?
Tiết Thanh Minh được tính theo múi giờ Đông A. Ngày bắt đầu của tiết Thanh Minh sẽ được gọi là ngày Tết Thanh Minh. Để xem cách tính ngày Thanh Minh như thế nào, ta hãy cùng lướt xuống phần tiếp theo.
Cách tính ngày Thanh Minh
Thanh Minh là một ngày tính theo dương lịch, chứ không phải lịch âm như ta thường nghĩ. Thường thì dịp này không có một ngày cố định mà thường là ngày 4, ngày 5 tháng 4 tức là ngay sau tiết Xuân Phân và kết thúc vào ngày 20, 21 tháng 4 trước khi bắt đầu tiết Cốc Vũ.
Tiết Thanh minh năm 2021 là ngày nào?
Vậy, Tết Thanh Minh năm 2021 là vào ngày nào? Dựa theo cách tính đã nói trên, Tết Thanh Minh năm 2021 là 4/4 dương lịch, tức là ngày 23/2 theo âm lịch.
Tiết Thanh minh năm 2022 là ngày nào?
Năm 2022, sau khi tiết Xuân Phân kết thúc sẽ là ngày Tết Thanh Minh nhằm ngày thứ Ba 5/4/2022, tức là nhằm ngày 5/3 âm lịch.
Tảo mộ là gì?
Nói đến Tết Thanh Minh, ta sẽ nghĩ ngay đến lễ tảo mộ và hội đạp thanh. Vậy tảo mộ là gì?
Tảo mộ là một hoạt động văn hóa truyền thống, một tập tục lâu đời của nhân dân Việt Nam ta. Đây là hành động đi đến viếng thăm mộ của người thân đã khuất, dọn dẹp và sửa sang lại mộ phần của những người thân đó khi đến những dịp lễ quan trọng.
Đây là một cách thể hiện sự hiếu thảo, kính trọng của con cháu đối với ông bà, người thân mình.
Tập tục này cũng là thời gian mà cả gia đình hội họp, quây quần cùng nhau, ôn kỷ niệm và gợi nhớ đến những người thân đã khuất.
Những điều kiêng kỵ khi đi tảo mộ
Khi đi tảo mộ vào ngày Tết Thanh Minh, có những điều kiêng kỵ mà ta phải ghi nhớ:
- Không nên đi vào những con đường lạ, vắng người mà hãy đi những con đường hay đi.
- Phải luôn giữ thái độ chân thành, cung kính.
- Phải quét dọn cỏ và thêm hoa tươi cho mộ phần của người đã khuất.
- Không dẫm đạp lên mộ phần và làm đổ lễ vật cúng của phần phần mộ khác.
- Tránh thời kỳ hành kinh và khi mang thai.
- Có thể bước qua chậu lửa hoặc rắc nước lá bưởi để giảm bệnh tật và năng lượng xấu.
- Không được chụp ảnh tập thể xung quanh phần mộ.
- Sửa sang lại 4 phía của mộ phần để trừ bỏ những thứ mà theo phong thủy là có hại như những vũng nước gần mộ.
- Phải tuân thủ các quy tắc phong thủy như không mang giày (vì “giày” đồng âm với “tà khí” trong tiếng Trung Quốc) và tránh đi đêm. Nếu phải có việc đi đêm thì mang thêm các vật trừ tà.
Cúng Thanh Minh
Sắm lễ cúng Tết Thanh Minh ra mộ
Đầu tiên sau khi đế mộ thì người lớn trong nhà sẽ lo phần cúng bái còn con cháu nhỏ hơn thì sẽ đứng bên cạnh nghiêm trang quan sát. Sau khi làm lễ xong, con cháu trong gia đình sẽ bắt đầu vái lạy nghiêm túc để thể hiện lòng thành kính với người bề trên.
Làm lễ xong thì ta mới được tiến hành dọn dẹp, sửa sang các phần mộ:
- Đối với mộ chưa xây thì chúng ta phải dọn dẹp cỏ dại và cũng bồi đắp thêm đất để các phần mộ này không bị sập xuống.
- Đối với mộ đã xây cứng cấp thì ta chỉ cần dọn dẹp phần mộ và các cỏ dại xung quanh để phần mộ được sáng sủa, tránh cho các động vật như chuột, rắn đào hang làm tổ.
Một lưu ý khi khi tảo mộ thanh Minh là khi có quá nhiều đồ cúng thì cũng không nên thuê người ngoài mà nên để con cháu, người thân trong gia đình mang lễ.
Các lễ vật để cúng Thanh Minh ngoài mộ gồm có:
- Bánh kẹo, hoa quả tươi.
- Trầu cau
- Nước sạch, rượu
- Đồ chay
- Nhang, đèn
- Giấy tiền vàng bạc
- Bộ tam sinh
Sắm lễ cúng Tết Thanh Minh tại gia
Trước khi cúng Thanh Minh ở nhà, mọi người phải dọn dẹp nhà cửa và bàn thờ gia tiên sạch sẽ để mời ông bà về. Ta nên làm mâm cúng đơn giản, không cầu kỳ mà chỉ cần tấm lòng thành kính là được.
Sau khi cúng xong thì ta mới bắt đầu mặc quần áo trang nghiêm, sạch sẽ để thắp hương vái lạy là đọc văn khấn Thanh minh tổ tiên. Sau khi hương cháy hết rồi con cháu có thể hóa vàng và xin hưởng lộc.
Tuy nhiên, lễ cúng Thanh Minh không bắt buộc con cháu phải cúng ngay tại mộ phần mà có thể cũng tại gia. Phần lễ vật chuẩn bị không cần phải quá cầu kỳ mà chỉ cần là những đồ vật theo phong tục, tập quán của từng nơi:
- Ta có thể chuẩn bị các món mặn như canh măng, xôi, gà luộc,…
- Cũng có thể chuẩn bị mâm cúng chay
- Bên cạnh đó có hoa tươi, trầu cau, vàng mã,…
- Ngoài ra cũng có hương đèn để cúng cho ông bà
Lưu ý khi chọn hoa cúng Tết Thanh Minh là gì?
Có nhưng lưu ý khi ta chọn hoa cúng cho ông bà, tổ tiên trong dịp lễ này:
- Chỉ chọn những loại hoa thể hiện sự thương nhớ, tiếc nuối: ta nên chọn những loại hoa như hoa cúc, hoa loa kèn, hoa hồng hay hoa ly là những loại hoa thể hiện sự nhớ nhung để dâng lên người đã khuất .
- Có thể chọn hoa theo sở thích của người đã khuất nhưng ít mùi hương: để thể hiện sự chú tâm, tôn trọng với người đã khuất.
- Chọn hoa phù hợp với vị trí lớn nhỏ trong gia đình: khi cúng cho người lớn tuổi hơn thì ta nên chọn những loại hoa như cúc vàng hoặc trắng, khi cúng cho những người cùng vai vế thì có thể chọn hoa cúc hoặc các loại hoa ly, hoa loa kèn hay hoa hồng.
Qua đây có lẽ bạn đọc đã có đủ thông tin và hiểu được Tết Thanh Minh là gì rồi phải không nào? Để biết thêm nhiều kiến thức hay và hữu ích, bạn hãy theo dõi THCS Hưng Bình thường xuyên nhé.
