Giải bài 6: Saccarozơ, tinh bột và xenlulozơ

A – Kiến thức trọng tâm

I – Saccarozơ

• Saccarozơ là loại đường phổ biến nhất có trong nhiều loài động , thực vật.

VD: mía, củ cải đường, thốt nốt.

1 – Tính chất vật lý

• Chất rắn, không màu, tan nhiều trong nước, vị ngọt.

2 – Công thức cấu tạo

• CTPT: C₁₂H₂₂O₁₁
• Phân tử saccarozo gồm một gốc α glucozo và một gốc β fructozo
• Tồn tại ở dạng mạch vòng (không  có mạch hở → ko có nhóm anđehit)

3 – Tính chất hoá học

• Phản ứng thuỷ phân

                                                  Glucozơ        Fructozơ

• Phản ứng Cu(OH)₂ giống rượu đa chức
• Saccarozơ + Cu(OH)₂  tạo dung dịch màu xanh lam, trong suốt.

4 – ứng dụng

• Nguyên liệu quan trọng trong công nghiệp thực phẩm và thức ăn cần thiết thường ngày cho người.
• Y học: thuôc tăng lực, vitamin C…

5 – Sản xuất

• Saccaro zơ được sản xuất từ cây mía, củ cải đường hoặc hoa thốt nốt.
• Ở Việt Nam sản xuất saccaro zơ từ cây mía

II – Tinh bột

1 – Tính chất vật lí

• Chất rắn vô định hình, ko tan trong  nước lạnh, trong nước nóng ngậm nước trương lên tạo dd keo

2 – Cấu trúc phân tử

• CTPT: (C₆H₁₀O₅)_n
• Các mắc xích α glucozơ lk với nhau tạo 2 dạng mạch :
• amilozơ: mạch dài, xoắn lò xo, ko nhánh
• amilopectin:Mạch lò xo, phân nhánh
• Tạo thành ở cây xanh nhờ quá trình quang hợp

                                    → (C₆H₁₀O₅)_n

3 – Tính chất hoá học

• Phản ứng thuỷ phân

Nhờ enzim:

(C₆H₁₀O₅)_n → dextrin → mantozơ → glucozơ → CO2 + H2O

              → glicogen

• Phản ứng màu với iot

Khi nhỏ dd Iot lên tinh bột sẽ xuất hiện màu xanh tím

4 – Ứng dụng

• Tinh bột làm thức ăn cho con người và động vật
• Sản xuất bánh kẹo, hồ dán …

III – Xenlulozơ

1 – Tính chất vật lý và trạng thái tự nhiên

• Xenlulozơ là chất rắn hình sợi, màu trắng, không mùi, không vị, không tan trong nước và trong dung môi hữu cơ thông thường.
• Tan trong nước Svayde (Cu(OH)₂/NH₃)

2 – Cấu trúc phân tử

• CTPT (C₆H₁₀O₅)_n
• Xenlulozơ là một polime hợp thành từ các gốc b – glucozơ thành mạch kéo dài phân tử khối rất lớn khoảng 1.000.000 – 2.400.000, không phân nhánh
• Trong Xenlulozơ có 3 nhóm – OH tự do, nên có thể viết [C₆H₇O₂(OH)₃]_n

3 – Tính chất hóa học

• Phản ứng của thuỷ phân trong dung dịch axit đun nóng,

Xenlulozơ bị thủy phân cho glucozơ

• Phản ứng với axit nitric

                                                                       Xenlulozơ trinitrat

(Xenlulozơ trinitrat có màu vàng là chất dễ cháy và nổ mạnh và được dùng làm thuốc súng)

IV – Ứng dụng

• Dùng làm vật liệu xây dựng, đồ dùng gia đình
• Xenlulozơ nguyên chất được chế thành sợi, tơ, giấy viết, giấy làm bao bì
• Làm thuốc súng khói và chế tạo phim ảnh