Dàn ý phân tích bài thơ Vịnh khoa thi hương
I. Dàn ý phân tích bài thơ Vịnh khoa thi hương (Chuẩn)
1. Mở bài
– Giới thiệu về bài thơ
+ Là một trong mười ba bài thuộc đề tài “thi cử”
+ Mượn hình ảnh thi cử để nói về tình cảnh đất nước, bộc lộ tâm sự của mình.
2. Thân bài
– Nội dung bài thơ: Bức tranh một kì thi Hương cuối triều Nguyễn với sự lố lăng, nhốn nháo, ô hợp với sự giám sát của bọn thực dân Pháp.
– Hai câu đầu: Giới thiệu về trường thi
+ Mở đầu bằng đặc điểm thường thấy trong quy cách thi cử xưa nay. Nhà nước mở khoa thi ba năm một lần
+ Điều bất thường: Trường Nam thi lẫn với trường Hà
· Trường Nam: Trường thi ở Nam Định, trường Hà: Trường thi ở Hà Nội
· Lý do: Thực dân Pháp đánh chiếm Hà Nội, trường thi ở Hà Nội bị bãi bỏ => Sĩ tử hai trường phải thi chung một địa điểm.
+ “Lẫn”: chỉ sự nhốn nháo, ô hợp với sự trang trọng của kì thi hương.
– Hai câu thực: Khung cảnh trường thi:
+ Khung cảnh nhốn nháo, sĩ tử, quan trường lẫn lộn với nhau
+ “Sĩ tử”: Người đi thi, phải trang trọng, nho nhã nhưng đây lại “lôi thôi”
· “Lôi thôi”: Chỉ sự nhếch nhác, luộm thuộm
→ Đảo lên đầu câu để nhấn mạnh hình ảnh đám sĩ tử
· “Lọ”: chỉ lọ mực hoặc lọ đựng nước, lại phải đeo trên vai: sự xô lệch, gãy đổ, lếch thếch
–> Trụ cột của nước nhà mà trông thật nhếch nhác, xiêu vẹo. Kẻ sĩ không giữ được phong thái của chính mình.
+ “Quan trường”: Những vị quan coi thi
· Miệng thét loa
· “Ậm ọe”: Sáng tạo của Tú Xương, chỉ âm thanh không rõ, ú ớ, được gân lên => Sự phách lối của đám quan lại tay sai
=> Đám quan lại mất đi cái phong thái tôn kính, trang nghiêm của kẻ làm quan
=> Hai câu thơ đối song song, cho thấy khung cảnh của trường thi thật hỗn tạp giống tình cảnh của đất nước lúc bấy giờ.
– Hai câu tiếp: Cảnh đón rước quan sứ và phu nhân
+ “Ông Tây bà đầm”: Phản ánh thực tại của đất nước đang bị nắm bởi bọn thực dân.
+ Kẻ cướp nước lại được đón rước long trọng, kính cẩn
+ Đặt vế đối song song “lọng – váy”: thái độ mỉa mai
+ Gọi “quan sứ” nhưng lại gọi “mụ đầm: Thái độ khinh bỉ, châm biếm (mụ: chỉ những người đàn bà không ra gì)
=> Tiếng cười sâu cay, cười trên nước mắt với nỗi đau mất nước.
– Hai câu cuối: Lời kêu gọi tới những kẻ sĩ:
+ Niềm đau xót bật ra
+ “Đất Bắc”: Chỉ kinh đô Hà Nội – nơi hội tụ tinh hoa, anh tài
+ “Nhân tài”: Từ phiếm chỉ, chỉ những người là kẻ sĩ trong xã hội, những người đã quay đầu, làm ngơ trước nhân tình thế thái.
+ “Ngoảnh cổ”: Nhìn lại
=> Nỗi đau xót trước cảnh nước mất nhà tan của Tú Xương, tuy không quyết liệt nhưng cũng bộc lộ nỗi lòng của ông trước tình cảnh của đất nước.
– Kết luận chung:
+ Bài thơ được viết theo thể thơ Đương thất ngôn bát cú
+ Miêu tả khung cảnh thi cử ở một kì thi hương nhưng lại vẽ ra một phần hiện thực đất nước thời bấy giờ.
+ Bộc lộ nỗi lòng sâu kín của tác giả
3. Kết bài
– Khẳng định lại vấn đề
II. Bài văn mẫuPhân tích bài thơ Vịnh khoa thi hương (Chuẩn)
Tú Xương là một nhà thơ nổi tiếng với những bài thơ châm biếm, hài hước trên diễn đàn thơ ca Việt Nam. Trong sự nghiệp đồ sộ của mình, ông có tới mười ba bài vừa thơ vừa phú nói thuộc đề tài “thi cử” với thái độ mỉa mai, phẫn uất với chế độ thi cử đương thời. “Vịnh khoa thi Hương” là bài thơ trong số mười ba bài thơ đó. Qua bài thơ, Tú Xương muốn vẽ nên cái hiện thực nhốn nháo, ô hợp của xã hội nửa thực dân nửa phong kiến qua hình ảnh một kì thi Hương quan trọng cũng đồng thời mượn đó nói lên tâm sự của mình trước tình cảnh đất nước.
“Nhà nước ba năm mở một khoa
Trường Nam thi lẫn với trường Hà
Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ
Ậm ọe quan trường miệng thét loa
Lọng cắm rợp trời quan sứ đến
Váy lê quét đất mụ đầm ra
Nhân tài đất Bắc nào ai đó
Ngoảnh cổ mà trông cảnh nước nhà”.
“Vịnh khoa thi Hương” là một bức tranh chân thực sống động về chế độ thi cử của Việt Nam những năm cuối triều Nguyễn, trước con mắt giám sát của bọn thực dân Pháp. Đó là một bức tranh một kì thi long trọng mà lại được tổ chức thật là lố lăng, nhốn nháo…(Còn tiếp)
>> Xem chi tiết bài mẫu đầy đủPhân tích bài thơ Vịnh khoa thi hươngtại đây.
———————-HẾT————————–
Tìm hiểu về những đặc sắc nội dung, nghệ thuật của bài thơ Vịnh khoa thi hương, bên cạnh bàiDàn ý phân tích bài thơ Vịnh khoa thi hương, các em học sinh có thể tham khảo thêm một số bài văn hay lớp 11 khác như: Soạn bài Vịnh khoa thi Hương, Phân tích bài thơ Bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến, Hoàn cảnh sáng tác Vịnh khoa thi Hương, Tình bạn của Nguyễn Khuyến trong bài thơ Bạn đến chơi nhà.
