Đề bài: Nghị luận lòng yêu nước trong bài thơ Câu cá mùa thu
Nghị luận lòng yêu nước trong bài thơ Câu cá mùa thu
I. Dàn ý Nghị luận lòng yêu nước trong bài thơ Câu cá mùa thu (Chuẩn)
1. Mở bài
Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: lòng yêu nước trong bài thơ Câu cá mùa thu
2. Thân bài
a. Lòng yêu nước được thể hiện qua tình cảm yêu mến thiên nhiên, làng cảnh Việt Nam
– Tái hiện bức tranh mùa thu bình dị, tĩnh lặng, trong trẻo điển hình cho làng quê Bắc Bộ.
– Hình ảnh ao nước ” trong veo” cùng hình ảnh người câu cá gợi nét thanh bình, yên ả của một làng quê.
– Tiết trời se lạnh điển hình cho mùa thu vùng đồng bằng Bắc Bộ. Chiếc thuyền câu bé nhỏ giữa không gian tĩnh lặng tạo nên nét hài hoà giữa cảnh- người.
– Tác giả khắc họa bức tranh thu qua những hình ảnh cụ thể: Ao thu, thuyền câu, lá vàng, sóng biếc, tầng mây, ngõ trúc,….
=> Cảnh vật mộc mạc, gần gũi cùng những chuyển động thật nhẹ nhàng, tinh tế đã mở ra bức tranh mùa thu đẹp nhưng tĩnh lặng, trầm buồn nơi làng quê.
b. Lòng yêu nước được thể hiện qua tâm trạng người câu cá, kẻ suy tư về thế sự
– Người đi câu ngồi “tựa gối ôm cần” đầy trầm lặng, suy tư là hiện thân của chính tác giả.
– Lời thơ gửi gắm trong đó tâm sự thầm kín của một người quan tâm đến vận mệnh quê hương, đất nước.
– Những suy tư về trách nhiệm của bản thân tác giả đối với quê hương, đất nước mình, trước cảnh loạn lạc, không an của đất nước, Nguyễn Khuyến nào thể làm ngơ mà vui với thú vui của riêng mình.
3. Kết bài
Khẳng định vẻ đẹp của bài thơ và tấm lòng của tác giả.
II. Bài văn mẫu Nghị luận lòng yêu nước trong bài thơ Câu cá mùa thu (Chuẩn)
Nguyễn Khuyến được mệnh danh là “nhà thơ của làng cảnh Việt Nam”. Hình ảnh làng quê bình dị, mộc mạc hiện lên sống động qua mỗi trang thơ Nguyễn Khuyến. Nổi bật nhất trong sự nghiệp thơ ca của ông có thể kể đến chùm 3 bài thơ thu, mà nổi tiếng nhất là bài thơ Câu cá mùa thu. Bài thơ không chỉ mở ra bức tranh mùa thu đẹp đẽ, bình dị nơi làng quê Việt Nam mà còn bộc lộ tình yêu nước thầm kín cùng những trăn trở, suy tư về cuộc đời, thế sự của nhà thơ.
Bức tranh mùa thu trong mắt thi nhân thật hồn hậu, đẹp đẽ, trong ngần. Phải chăng chính bởi tình yêu tha thiết mà tác giả dành cho quê hương mới viết nên những vần thơ sáng trong, tinh khiết đến như vậy.
“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo
Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo”
Bức tranh mùa thu được mở ra qua hình ảnh ao thu, chiếc thuyền câu- đó đều là những hình ảnh bình dị, quen thuộc của cuộc sống nơi làng quê. Ao thu tĩnh lặng, nhỏ bé với làn nước ” trong veo” cùng hình ảnh người câu cá gợi nét thanh bình, yên ả của một làng quê. Tiết trời se lạnh được đặc tả qua tính từ “lạnh lẽo” và cách gieo vần “eo”: trong veo, tẻo teo. Chiếc thuyền câu bé nhỏ giữa không gian tĩnh lặng tạo nên nét hài hoà giữa cảnh- người.
Nhà thơ Nguyễn Khuyến khắc họa bức tranh thu qua những đường nét, sự vận động cụ thể của làn nước, thuyền câu, lá vàng, sóng biếc, tầng mây, ngõ trúc,… Những con sóng xanh trong gợn nhẹ lăn tăn giữa mặt hồ, chiếc lá vàng “đưa vèo” theo chuyển động của gió. Tất cả thật nhẹ nhàng, uyển chuyển mà cũng đầy duyên dáng, mê hoặc. Câu thơ tả cảnh với những hình ảnh bình dị cùng nghệ thuật xếp đặt đầy tinh tế làm cho câu thơ không chỉ gợi liên tưởng về khung cảnh làng quê mà còn khơi dậy bao cảm xúc. Dường như, ta cảm nhận được sự thanh thoát của làn gió, nét mơn man của mặt hồ yên ả, sự yêu kiều của chiếc lá bé xinh. Cái nhỏ bé của chiếc thuyền “bé tẻo teo” hoà trong cái tĩnh lặng của không gian càng làm bức tranh thu trở nên đặc biệt hơn bao giờ hết. Sắc biếc của sóng, sắc vàng của lá, sắc xanh của mây trời hoa trong âm thanh nhỏ bé của tiếng lá rơi, của sóng gợn, tiếng cá đớp dưới chân tạo và tiếng lòng của tâm hồn thi sĩ tạo nên một bức tranh thu có đủ sắc, thanh, cảnh, tình trong đó.
“Tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt
Ngõ trúc quanh co khách vắng teo”
Dường như, tác giả đang say mê, chìm đắm trong cảnh thiên nhiên trong ngày thu mê dại. Cảm quan tinh tế của một tâm hồn thi sĩ đã tạo nên một mùa thu trong ngôn từ như thực tại, đầy đẽ đẽ và mê đắm. Bức tranh ấy không phải hấp dẫn người đọc bởi sự hoang dại hay hùng vĩ, mênh mông của cảnh sắc thiên nhiên mà nó làm say mê bởi vẻ đẹp bình dị vốn có của cảnh vật làng quê. Tình yêu nước như hoà vào dòng chảy của tâm hồn, hoà vào dòng chảy của tự nhiên, của quê hương. Tình yêu nước hòa trong tình yêu thiên nhiên, yêu làng cảnh của đất Việt.
Bức tranh mùa thu qua nét vẽ của Nguyễn Khuyến tuy đẹp nhưng buồn. Không biết tại bởi thu luôn mang dư vị của trầm tư hay lòng người sẵn mối suy tư, mang trong mình thanh âm của nỗi buồn lớn lao nữa? Bởi ai đó đã từng nói rằng:
” Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”
Trong cuối bài thơ, hình ảnh người đi câu và công việc được tái hiện với nét chấm phá:
“Tựa gối ôm cần lâu chẳng được
Cá đâu đớp động dưới chân bèo”
Người đi câu ngồi “tựa gối ôm cần” đầy trầm lặng, suy tư phải chăng là hiện thân của chính tác giả. Lời thơ gửi gắm trong đó tâm sự thầm kín của một người luôn lắng lo cho quê hương, đất nước. Lời thơ chan chứa những suy tư về trách nhiệm của bản thân tác giả đối với quê hương, đất nước mình, trước cảnh loạn lạc, không an của đất nước, Nguyễn Khuyến nào thể làm ngơ mà vui với thú vui của riêng mình. Bởi thế mà trong một số tác phẩm khác của mình, ông cũng đã tỏ bày:
“Áo xiêm nghĩ lại thẹn thân già
Xuân về ngày loạn càng lơ láo”
Mượn tiếng cuốc kêu mà thổ lộ tâm sự:
“Có phải tiếc xuân mà đứng gọi
Hay là nhớ nước vẫn nằm mơ”
Trong cảnh nhân dân lầm than, nỗi đau vong quốc nào có thể nguôi trong tâm khảm thi nhân, nỗi lo lắng cho vận mệnh dân tộc và ý thức trách nhiệm với đất nước chẳng thể nào vơi được. Bài thơ viết về thu mà thấm đượm lòng yêu nước của một văn nhân giàu tình cảm, thiết tha với cội nguồn quê hương. Thu điếu bằng tất cả vẻ đẹp vốn có của nó về nghệ thuật và nội dung đã mang đến cho người đọc những cảm xúc khôn tả về tình người, tình đời trong đó.
————–HẾT——————
Ngoài ra, các em có thể khám phá tác phẩm trên nhiều phương diện khác như: Cảm nhận 4 câu đầu bài Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến, Phân tích bức tranh mùa thu qua bài Câu cá mùa thu của Nguyễn Khuyến, Hình ảnh con người Nguyễn Khuyến qua bài thơ Câu cá mùa thu, Phân tích nghệ thuật sử dụng từ ngữ độc đáo qua bài Câu cá mùa thu để có cái nhìn sâu sắc và toàn diện về một tác phẩm nổi bật của văn học trung đại.
Bản quyền bài viết thuộc trường trung học phổ thông Sóc Trăng. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận.
Nguồn chia sẻ: Trường THPT Thành Phố Sóc Trăng (thptsoctrang.edu.vn)
